Kalwaria w Bańskiej Szczawnicy

O Bańskiej Szczawnicy był już post na blogu. Skrót do niego znajdziecie na końcu postu. Pisałem wtedy, że z powodu deszczu nie udało nam się zobaczyć znajdującej się nad miastem Kalwarii. Gdy więc w zeszłym roku ponownie jechaliśmy drogą obok kalwaryjskiego wzgórza, zrobiliśmy sobie przerwę w podróży na znanym nam już parkingu. Po kilkuminutowym spacerze znów możemy zobaczyć w oddali pokryte kapliczkami wzniesienie.



Widok znajomy, ale sceneria całkiem inna, tym razem zachęcająca do zwiedzania. Idziemy więc polną ścieżką w kierunku widocznych zabudowań Dolnego Kościoła, a potem jeszcze ok 300 metrów niżej, do miejsca, gdzie znajduje się pierwsza kapliczka. Na tablicy informacyjnej możemy poczytać o historii tego miejsca oraz zapoznać się z planem Kalwarii.

Kalwaria ma 17 kapliczek , trzy kościoły (Kościół Dolny, Święte Schody i Kościół Górny), budynek Ecce homo i Grób Święty – jedyny obiekt zbudowany po przeciwnej, wschodniej stronie wzgórza.



Inicjatorem budowy Kalwarii był ksiądz František Perger (1700 – 1771) z miejscowej wspólnoty jezuitów. Budowę rozpoczęto w 1745 r., a zakończono w 1751 r. Jej realizacja była możliwa dzięki zebranym datkom od bogatych górników, dygnitarzy i prostych rodzin górniczych. Najważniejsi darczyńcy zostali uhonorowani na herbach znajdujących się na poszczególnych kaplicach.



Większość obiektów Kalwarii ma postać kapliczek z drewnianymi płaskorzeźbami przedstawiającymi momenty życia Jezusa aż do jego męki i ukrzyżowania. O ile cała Kalwaria została w ostatnich latach ładnie odnowiona, to sporo płaskorzeźb jeszcze czeka na na renowację.

Akurat ta w pierwszej kapliczce już cieszy nas nowym wyglądem. Przedstawia scenę odejście Jezusa z domu rodzinnego w Nazarecie. Jezus opuszcza swój dom, swoją Matkę, i wyrusza w odkupieńczą podróż, która wyznacza początek jego publicznej działalności. Cztery głowy w koronach w tle płaskorzeźby symbolizują cztery części świata (kontynenty), które z utęsknieniem czekają na odkupienie.



Pierwsze trzy kapliczki ustawiono wzdłuż ładnej, zadrzewionej alei prowadzącej do Dolnego Kościoła. Na razie idziemy po w miarę równym terenie, lekko pod górę.



W drugiej kapliczce widzimy Jezusa, gdy pościł przez czterdzieści dni i czterdzieści nocy na pustyni. Główna scena przedstawia diabła kuszącego głodnego Jezusa przemienieniem kamieni w chleb. Kolejne dwie sceny kuszenia mamy w tle na wieży kościoła i na szczycie wysokiej góry.



Trzecia stacja ma formę kamiennej fontanny i przedstawia scenę umycia nóg apostołom, które miało miejsce podczas Ostatniej Wieczerzy. W ten sposób Jezus daje swoim uczniom przykład postawy miłości bliźniego i tego, jak powinni służyć sobie nawzajem.



Nieco dalej aleja, którą do tej pory szliśmy, kończy się kamiennymi schodami prowadzącymi do Dolnego Kościoła.



Składa się on z trzech połączonych ze sobą kaplic. Największa, środkowa kaplica jest zbudowana na planie koła. W bogato zdobionym polichromiami wnętrzu, w jego centralnej części znajduje się ołtarz z drewnianą płaskorzeźbą Ostatniej Wieczerzy.



Uczniowie Jezusa w uwielbieniu obserwują sceną ustanowienia Najświętrzego Sakramentu. Tylko Judasz wydaje się nią nie zainteresowany. Pewnie już obmyśla plan zdrady Jezusa, dzierżąc w dłoni sakiewkę pełną srebrników.



W niszy na ścianie po prawej stronie ołtarza możemy zobaczyć kopię rzeźby Dzieciątka z Pragi ubranego w czerwone szaty symbolizujące krew i męczeństwo Jezusa.



W niszy po lewej stronie ołtarza znajduje się figura św. Heleny.



Kościół Dolny skrywa jeszcze dwie kaplice. Boskiego Serca Jezusowego po prawej stronie,



i Serca Bolesnego Najświętszej Marii Panny po lewej.



Na tyłach Kościoła Dolnego znajduje się miejsce na ołtarz polowy, używany w czasie większych uroczystości religijnych.



Przed nami trudniejszy, ale za to bardziej malowniczy fragment Kalwarii. Jeszcze o tym nie pisałem, ale właśnie stąpamy po zboczu kaldery dawnego wulkanu. Umiejętne umiejscowienie na nim poszczególnych kaplic, jak również unikalna, barokowa forma całej zabudowy sprawia, że Szczawnicką Kalwarię zalicza się do najpiękniejszych tego typu obiektów w Europie.



Z Kościoła Dolnego możemy iść do góry dwiema ścieżkami. My wybieramy tę po lewej stronie, zgodną z numeracją na planie Kalwarii. Przed nami pierwsza z dwóch kapliczek ukazujących Jezusa na Górze Oliwnej.



W modlitwie Chrystus przyjmuje kielich cierpienia dla odkupienia ludzkości. W tym postanowieniu wzmacnia go Anioł. A w tle już widać Judasza idącego z grupą uzbrojonych mężczyzn.



Pośrodku Kalwarii znajduje się Średni Kościół. Wzorem dla tej budowli były Święte Schody w Bazylice Laterańskiej w Rzymie.



Wewnątrz kościoła znajdują się 34 dębowe stopnie, które upamiętniają 33 i pół roku życia Chrystusa. Pośrodku schodów, w małych skrzynkach, dawniej znajdowały się relikwie świętych sprowadzone z Rzymu.



Święte Schody prowadzą do Kaplicy Świętej Trójcy. Zachowały się fragmenty ołtarza z drewnianą płaskorzeźbą ukazującą Trójcę Świętą oraz scenę Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny.



Drewniane schody znajdują się również po bokach Kościoła Średniego.



Przed nami bardziej stromy odcinek Drogi Krzyżowej, który będziemy pokonywali zakosami. Pierwszy z nich prowadzi do drugiej kapliczki ze sceną odbywającą się na Górze Oliwnej.



Widzimy tu Judasza, który zdradza Jezusa pocałunkiem. W prawym dolnym rogu Piotr odcina ucho służącemu arcykapłana, Malchusowi. Dopełnieniem tej sceny jest odebranie sobie życia przez Judasza na symbolicznym, martwym drzewie.



W następnej kapliczce



ukazano scenę przesłuchania Jezusa przed Kajfaszem zakończone wydaniem wyroku przez Wielką Radę.



Jak wiemy Wielka Rada mogła wydawać wyroki, ale musiał je zatwierdzić namiestnik rzymski, którym był Piłat. Ten, gdy dowiaduje się, że Jezus jest Galilejczykiem, odsyła go do króla Heroda. Tę scenę przedstawia płaskorzeźba w kolejnej kapliczce.



Już jest po przesłuchaniu. Nie znajdujący winy Jezusa, Herod każe ubrać Jezusa w białe szaty heretyka i odsyła z powrotem do Piłata.



Pod naciskiem tłumu, chcąc uniknąć rozruchów Piłat uwalnia Barabasza i skazuje Jezusa na biczowanie i ukrzyżowanie.



I to właśnie scena biczowania Jezusa jest tematem ukazanym w kolejnej kapliczce.



Zbliżamy się do odmiennej w formie, piętrowej budowli z arkadami. Nawiązuje do sceny, w której piłat ukazuje ludowi Jerozolimy Jezusa i Barabasza. "Ecce homo" - Oto człowiek, kogo mam uwolnić ? zdaje się pytać Piłat.



Odpowiedź już znamy, co ukazuje postać Jezusa oczekującego w lochu tego budynku na ukrzyżowanie.



Spacerując po ścieżkach Kalwarii, poza duchowym przeżywaniem poszczególnych scen, towarzyszą nam również ładne widoki na okolicę i położone w dolinie miasto. Im jesteśmy wyżej, tym są one bardziej spektakularne.



Przed nami ostatnie dwie kapliczki, zanim staniemy na szczycie Kalwarii



Pierwsza z nich zawiera epizody  w drodze Jezusa na Golgotę. Chrystus dźwiga krzyż i upada pod jego ciężarem. W tym samym czasie św. Weronika wyciera chustą twarz Jezusa. Kobiety w tle wyrażają litość dla Chrystusa cierpiącego pod ciężarem krzyża i ataków członków eskorty wojskowej. Dwa filary bramy wskazują, że procesja wychodzi z miasta i kieruje się w stronę Golgoty..



W drugiej, ustawionej w miejscu, gdzie zaczynają się schody prowadzące do Kościoła Górnego



ukazano Jezusa przybijanego do Krzyża. To kolejna kapliczka z już odnowioną płaskorzeźbą.



Po chwili stajemy przed fasadą Kościoła Górnego, który stanowi zwieńczenie programowe i kompozycyjne Kalwarii.



W jego wnętrzu cały ołtarz wypełnia scena Ukrzyżowania Jezusa i dwóch złoczyńców na wykonanym z kawałków rudy wzniesieniu.



Z tą sceną współgra znajdująca się na ścianie polichromia, ukazująca moment śmierci Jezusa i przebicia włócznią jego boku przez Longinusa.



Na bocznych ścianach znajdują się polichromie ukazujące sceny po Ukrzyżowaniu - Zdjęcie z Krzyża



i Złożenie do Grobu.



Na tyłach Kościoła Górnego znajduje  Grób Święty. Ma postać prostego, pozbawionego zdobień budynku. Sam grób został wykonany z kamieni kruszcowych z lokalnych kopalni.



W grobie leży figura Chrystusa. Powyżej umieszczono złocony kartusz z napisem PASSUS PRO NOBIS, MORTUUS ET SEPULTUS EST - On cierpiał za nas, umarł i został pogrzebany.



Przed Kościołem Górnym znajduje się taras, z którego mamy wspaniały widok na pasmo Gór Szczawnickich i położoną pośród nich Bańską Szczawnicę.

Widzimy tez kolejną kapliczkę, co może trochę dziwić, gdyż w zasadzie przeszliśmy już całą Drogę Krzyżową. Okazuje się, że intencją budowniczych było nie tylko pokazanie ostatnich chwil z życia Jezusa, ale również oddanie czci Maryi poprzez ukazanie scen Siedmiu Boleści Matki Bożej.



Pierwsza z tych scen ukazuje przedstawia rytualny akt obrzezania, dokonywany według Starego Testamentu ósmego dnia po urodzeniu, podczas którego chłopcom nadawano imię. Na płaskorzeźbie centralną postacią jest Dzieciątko Jezus, poza tym znajdują się tam dwie postacie kobiece – Maria po lewej i prorokini Anna po prawej, Symeon z brodą oraz Józef trzymający Dzieciątko Jezus.



Po dojściu do następnej kapliczki



zobaczymy scenę, na której Maria i Józef uciekają z Jezusem do Egiptu.



Zejście ze Szczytu Kalwarii również odbywa się zakosami między poszczególnymi kapliczkami.



Kolejna scena zatrzymania przedstawia moment, w którym Józef i Maria odnaleźli w świątyni dwunastoletniego Jezusa.



Spacer po Kalwarii jest bezpieczny. Bardziej strome miejsca zabezpieczono poręczami. Cały czas towarzyszą nam ładne widoki na okolicę.



Na pewno scena ukazana w następnej kapliczce należy do tych najbardziej bolesnych w życiu Marii. Oto spotyka Jezusa dzwigającego Krzyż.



W niższych partiach wzniesienia pojawiają się drzewa, które w upalne dni dają chwile wytchnienia od promieni słonecznych.



Płaskorzeźba w kapliczce przedstawia tradycyjną scenę Ukrzyżowania Jezusa – Matkę Bożą po lewej stronie, św. Jana po prawej, który składa ręce w kierunku Chrystusa. W tle widać trzech żołnierzy rzucających losy o szatę Jezusa.



Inne ujęcie na prezentowane już wcześniej Święte Schody.



Scena w następnej kapliczce



ukazuje Matkę Boską z martwym ciałem Jezusa w ramionach. Po lewej stronie stoją Jan i Maria, żona Kleofasa, po prawej postacie Józefa z Arymatei i Nikodema. Zrozpaczona Maria Magdalena kłania się do stóp Jezusa.



Pozostała nam ostatnia kapliczka Kalwarii.



Przedstawia scenę złożenie ciała Jezusa do grobu. Wewnątrz kamiennego grobowca przedstawiona jest grupa osób: pogrążona w żałobie Maria, Maria Magdalena i druga Maria (żona Kleofasa), Jan i Józef z Arymatei, stojący wokół grobu, Nikodem i jeszcze jeden mężczyzna trzymający Jezusa. Za otwartym wejściem do ciemnej przestrzeni grobowca rozpościera się widok na krajobraz z trzema krzyżami w tle – Golgotę.



Przedstawione siedem Boleści Matki Bożej jest jak siedem sztyletów raniących jej serce. Tak też została ukazana Matka Boża Bolesna na cokole wraz z ukrzyżowanym Jezusem znajdującym się pomiędzy Kościołem Dolnym a Średnim.



Dokładniej to widać na zbliżeniu poniżej.



W tym miejscu kończymy naszą wędrówkę po Szczawnickiej Kalwarii. Jak się domyślacie, czas który wybrałem na przedstawienie tego miejsca nie jest przypadkowy. Już za kilka dni będziemy przeżywali uroczystości Triduum Paschalnego. Myślę, że ten post może stanowić wstęp do naszych rozważań o śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa Chrystusa.

Na koniec jeszcze jedno zdjęcie przedstawiające zbliżenie na wzgórze Scharffenberg z Kościołem Górnym i wyżej położonymi kapliczkami Drogi Krzyżowej. Myślę, że rację mają Ci, którzy uważają tę Kalwarię za jedną z najładniejszych w Europie. Poniżej znajdziecie też link do mojego postu o Bańskiej Szczawnicy. Jeśli jeszcze nie zaplanowaliście miejsca na zbliżający się weekend majowy, to może warto rozważyć wyjazd do Bańskiej Szczawnicy. Tym bardziej, że w okolicy znajduje się jeszcze wiele ciekawych i wartych zobaczenia miejsc, takich jak Svaty Anton, Spania Dolina czy Kremnica. Wszystkie te miejscowości znajdują się w promieniu do 50 km od Bańskiej Szczawnicy. We wszystkich byłem i bardzo je polecam.



Przyszedł czas na życzenia.

Zdrowych i pogodnych Świąt Wielkanocnych,

pełnych wiary, nadziei i miłości,

radosnego nastroju,

serdecznych spotkań z najbliższymi

oraz Wesołego Alleluja życzy

wkraj

Zobacz w pobliżu:

Bańska Szczawnica




Lokalizacja miejsca.