Krótka wizyta w Grudziądzu

Kilka razy wspominałem, że podczas naszych dalszych wycieczek lubimy robić dłuższe przerwy w podróży połączone ze zwiedzaniem ciekawych miejsc. Zwykle są one zbyt odległe od naszego miejsca zamieszkania, by same w sobie były celem podróży. A tak to zwiedzamy je niejako przy okazji. Kilka lat temu postanowiliśmy spędzić dwa letnie tygodnie naszego urlopu na Warmii. Miejscem, które wybraliśmy na przerwę w podróży było miasto Grudziądz.

Grudziądz to miasto w północnej Polsce, położone nad Wisłą w województwie kujawsko-pomorskim. Słynie z unikalnych średniowiecznych spichlerzy, które tworzą charakterystyczną panoramę miasta. Ma bogatą historię, sięgającą XIII wieku, kiedy uzyskało prawa miejskie. W Grudziądzu znajduje się wiele zabytków, takich jak kościoły, mury miejskie i starówka. Miasto jest ważnym ośrodkiem kulturalnym i przemysłowym regionu, a jego malownicze położenie czyni je atrakcyjnym miejscem dla turystów.

My zwiedzanie Grudziądza zaczęliśmy od przyjazdu na punkt widokowy znajdujący się na lewym brzegu Wisły. Stąd rozpościera się najładniejszy widok na jego starówkę z ciągiem dawnych spichlerzy (spirzchów).



Bardziej na prawo, na tle nowszej zabudowy miasta widzimy fragment mostu im. Bronisława Malinowskiego. Jest to najdłuższy most drogowo-kolejowy w Polsce. Most ma 11 przęseł, a jego długość wynosi 1098 metrów.



I właśnie tym mostem przejeżdżamy na drugą stronę Wisły. Po chwili zostawiamy samochód na parkingu i idziemy w kierunku rynku. Jego centralne miejsce zajmuje pomnik Żołnierza Polskiego z 1930 roku. Tak po prawdzie to pierwotny pomnik został rozebrany przez Niemców w 1939 roku. Obecny, będący wierną repliką ponownie stanął na rynku w 1986 roku.



Kamieniczki otaczające rynek w większości zostały zniszczone w toku działań wojennych w 1945 roku. Te w lepszym stanie odbudowano, natomiast pozostałe zbudowano od nowa w stylu naśladującym barok.






21 marca 1522 roku Grudziądz odwiedził Mikołaj Kopernik, gdzie podczas Sejmiku Prus Królewskich wygłosił swój traktat „ De Aestimatione Monetae” czyli „O szacunku monety” Zawarł w nim słynne prawo mówiące, że gorszy pieniądz wypiera pieniądz lepszy. Dzisiaj przypomina o tym ławeczka słynnego astronoma postawiona na rynku w 2015 roku. Podobizna Kopernika jest wykonana z brązu. W jednej ręce trzyma on sakiewkę z pieniędzmi, a w drugiej księgę.



W północno-zachodniej części rynku znajduje się wejście na plac przy kościele św. Mikołaja.



Do kościoła wchodzimy przez kruchtę południową.



Kościół ma postać bazyliki. Wnętrze świątyni charakteryzuje się gotycką architekturą z elementami barokowymi. Zwracają uwagę ładne sklepienia gwiaździste.



W prezbiterium znajduje się barokowy ołtarz z rzeźbami świętych oraz obrazem św. Mikołaja pędzla Jerzego Hoppena z 1950 roku.



Po wyjściu z kościoła obchodzimy go dookoła,



by trafić na Plac Miłośników Astronomii, przy którym znajduje się kolejny kościół pw. św. Franciszka Ksawerego. Kościół został zbudowany w XVII wieku (w latach 1648–1723) przez zakon jezuitów, którzy przybyli do Grudziądza w celu prowadzenia działalności edukacyjnej i duszpasterskiej.



Wnętrze jest utrzymane w barokowym przepychu, z bogatymi dekoracjami sztukatorskimi i polichromiami.



Monumentalny ołtarz zawiera obraz obraz przedstawiający św. Franciszka Ksawerego, patrona kościoła i misjonarza, którego działalność miała globalny charakter.



Plac Miłośników Astronomii z przyjemną kawiarnią "Kontynenty", gdzie wstąpiliśmy na kawę i ciastko.



Po kawie idziemy w stronę nadwiślańskich bulwarów. Zejście na nie znajduje się obok pomnika "Ułana z dziewczyną". Na kamiennej płycie można odczytać fragment wiersza Bolesława Wieniawy-Długoszowskiego: Bo serce ułana, gdy położysz je na dłoń: Na pierwszym miejscu panna, przed panną tylko... koń. Pomnik nawiązuje do tradycji kawalerzystów w Polsce, którzy w okresie międzywojennym mieli w Grudziądzu swoją szkołę - Centrum Wyszkolenia Kawalerii. Jej mury opuściło prawie 5 tys. oficerów, służących we wszystkich pułkach kawalerii Wojska Polskiego.



Fragment schodów prowadzących na nadwiślane bulwary.



A tu już widok z błoni na grudziądzką starówkę.



Przez całe bulwary poprowadzono ścieżkę spacerową. Idąc nią, po lewej stronie widzimy szereg spichlerzy. Są jednym z najbardziej charakterystycznych symboli miasta i stanowią unikatowy zespół architektoniczny w Polsce.



Spichlerze w Grudziądzu zaczęły powstawać w XIV wieku, te obecne pochodzą z XVI i XVII wieku. Były budowane jako magazyny do przechowywania ładunku, głównie zboża i innych towarów. Kluczowe tu było położenie miasta nad Wisłą. Najpierw zboże przywożone z okolicznych ziem trafiało do spichlerzy, a następnie było transportowane drogą wodną do Gdańska i dalej na rynki europejskie.



Dzięki położeniu na wysokiej skarpie spichlerze miały od strony Wisły nawet do siedmiu kondygnacji, co zwiększało ich możliwości magazynowania. Odpowiednie przypory i masywne mury zabezpieczały je przed osunięciem lub podmyciem, gdy stan wody był bardzo wysoki.



Obecnie miejskie bulwary ciągną się dużo dalej, niż do granicy Starego Miasta.



Prowadzą nas do grudziądzkiej mariny, która jest połączona kanałem z Wisłą.



Ten nowoczesny obiekt zapewnia wodniakom przyzwoite warunki do zrobienia przerwy w rejsie, z całą konieczną infrastrukturą.



Na terenie mariny znajduje się również przystań dla statków wycieczkowych, skąd można odbyć rejs po Wiśle.



Podobała nam się architektura tego miejsca, ładnie nawiązująca do tej, w dużo starszej części miasta.



Wzdłuż Wisły wracamy na teren starówki.



Skręcamy w kierunku pobliskiego skweru im. Andrzeja Wajdy. Nazwa nawiązuje do etapu twórczości znanego reżysera, który wybrał Grudziądz jako scenerię do realizacji zdjęć do filmu "Tatarak" w 2008 roku.



Na terenie skweru znajduje się kolejny obiekt nawiązujący do historycznych dziejów miasta. To pomnik-fontanna prezentujący flisaka. Pomnik stanowi uhonorowanie ludzi, którzy przyczynili się do rozwoju miasta transportując po rzece niezbędne towary.



Efektownym uzupełnieniem skweru jest miejsce, gdzie umieszczono tabliczki z nazwami ulicy grudziądzkiej z różnych lokalizacji. Jak widać na zdjęciu, część tabliczek pochodzi z zagranicznych miejscowości.



Tym razem w obręb starówki wchodzimy przez dawną Bramę Wodną. Pochodzi z XIV wieku i dawniej stanowiła ważny element murów obronnych miasta. W XVII wieku górna część bramy została przebudowana na cele mieszkalne. Widoczny na skarpie po prawej budynek, to dawny klasztor benedyktynek. Pochodzi z lat 1728-1731.



Po kasacie zakonu mieściło się tu seminarium nauczycielskie, w czasie wojny dom starców, a obecnie swoją siedzibę ma tutaj muzeum.



Jak to zwykle bywa, klasztor miał swój kościół. Dzisiaj możemy go zobaczyć  po powojennej odbudowie.



W ładnym, skromnym wnętrzu wyróżnia się scena ołtarzowa Zesłania Ducha Św. wykonana metodą sgraffito.



Obok kościoła znajduje się Pałac Opatek. Zbudowany w 1730 roku pełnił rolę furty klasztornej. Elewacja pałacu ozdobiona jest niszami muszlowymi, w których znajdują się rzeźby ośmiu świętych zakonników i zakonnic benedyktyńskich. Między oknami parteru i piętra elewację ozdobiono dekoracją o motywach roślinnych. Obecnie pałac jest siedzibą Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi - mieści się tu wystawa poświęcona Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu.



Przy tej samej ulicy, nieco dalej znajduje się Ewangelicko-Augsburski Kościół pw. św. Jana. Kościół został zbudowany z cegły, w stylu neogotyckim i duchu modernizmu w 1916 r.



Wracamy ponownie pod Bramę Wodną. Zaczyna się tutaj ulica Spichlerzowa, którą teraz przemierzymy mijając te same spichlerze, które wcześniej oglądaliśmy od strony Wisły. Jak widać, z tej strony mają one co najwyżej dwa piętra. Kilka z budynków ma wnętrza udostępnione do zwiedzania.



Mijamy kilka uliczek, ta jedna szczególnie nam się spodobała.



Dochodzimy w okolice kościoła św. Mikołaja. Widoczny w głębi  jasny budynek to dawne, XVII wieczne kolegium jezuickie. Od 1897 r. do dziś pełni rolę miejskiego Ratusza.



Tunelem obok Ratusza i wzdłuż kolejnych spichlerzy, z których część pełni dzisiaj rolę budynków mieszkalnych, idziemy dość stromo w kierunku pobliskiego wzniesienia.



Znajdują się na nim pozostałości zamku krzyżackiego z XIII wieku. Zamek był ważnym punktem obronnym oraz siedzibą komtura grudziądzkiego, który zarządzał tą częścią państwa krzyżackiego.



Obecnie z zamku zachowały się jedynie fundamenty oraz fragmenty murów. Najbardziej rozpoznawalnym elementem jest zrekonstruowana Wieża Klimek, która jest jedną z atrakcji turystycznych Grudziądza. Wieża pełni funkcję punktu widokowego, z którego można podziwiać panoramę miasta i doliny Wisły. Niestety, w dniu naszej wizyty wieża była niedostępna do zwiedzania.



Po zejściu ze wzgórza idziemy ulicą J. Wybickiego obok Zakładu Karnego. Ciekawostką jest znajdujący się na jego terenie kościół pw. św. Krzyża. Sporadycznie jest on udostępniany do zwiedzania.



Nieco dalej, przy dawnym rynku rybnym znajduje się ładna, zabytkowa studnia. Na szczycie kolumny znajduje się postać chłopca z rybą. Studnia powstała około 1913 roku dla potrzeb handlarzy ryb.



Powoli kończymy naszą wizytę w Grudziądzu. Idąc do samochodu w oddali widzimy jeszcze kilka charakterystycznych budowli z cegły. Po podejściu bliżej okazuje się, że w jednym z nich funkcjonuje poczta. Budynek został zbudowany w stylu neogotyckim z elewacją frontową o wielu sterczynach oraz wmurowanym zegarem. Całość obłożono cegłą glazurowaną w trzech kolorach.



Po drugiej stronie ulicy znajduje się Urząd Stanu Cywilnego. Został zlokalizowany w dawnym Przytułku Lachmanna z roku 1873, który pełnił funkcję Żydowskiego Zakładu Sierot fundacji Lachmanna. Na białej tablicy nad wejściem widnieje data budowy wg kalendarza hebrajskiego – rok 5633. (na zdjęciu poniżej data jest niewidoczna)



Jeszcze z oddali spoglądamy na Kościół pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny z 1898 roku i skręcamy w kierunku parkingu. Wstępnie planowaliśmy 2-godzinną  przerwę w podróży, a wyszło prawie dwa razy tyle. Miasto ma tyle do zaoferowania, że żal by było czegoś nie zobaczyć.



Grudziądz należy do prestiżowego grona miast Europejskiego Szlaku Gotyku Ceglanego, a średniowieczne spichlerze uzyskały tytuł Pomnika Historii. Chyba lepszej zachęty nie trzeba, by zobaczyć to miasto. Ja, jak zwykle, bardzo polecam.

Lokalizacja miasta