Pałac Branickich w Białymstoku

Bywa nazywany Wersalem Podlasia. Pałac Branickich w Białymstoku to jedna z lepiej zachowanych rezydencji magnackich w Polsce. Od XVII wieku aż do czasu rozbioru Polski był rodową siedzibą Branickich, herbu Gryf. Braniccy, nie szczędząc środków dokonali przebudowy istniejącego tutaj wcześniej zamku w okazały pałac. Po upadku Rzeczypospolitej spadkobiercy Branickich sprzedali w 1802 roku rezydencję królowi pruskiemu. Po traktacie w Tylży w 1807 roku pałac przeszedł w ręce cara Rosji Aleksandra I.

W okresie zaboru rosyjskiego pałac został gruntownie rozgrabiony z wyposażenia, nawet drzewa i krzewy wywieziono do rezydencji carskich. Podobny los spotkał kilkaset rzeźb z pałacowego ogrodu. Przez pewien czas pałac pełnił funkcję pensji dla panien z wyższych sfer rosyjskich. I wojnę światową pałac przetrwał bez większych zniszczeń. Mieścił się tu między innymi szpital polowy. Dużo gorzej wyglądał po zakończeniu działań II wojny światowej, gdzie zniszczeniu uległo ok 70 % zabudowań pałacowych. Obecnie po odbudowie i rewitalizacji jest siedzibą Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.

Zwiedzanie tego zespołu pałacowo-parkowego zaczynamy od przejścia przez Bramę Gryfa pochodzącą z XVIII wieku. Kształtem przypomina łuk tryumfalny, na którego szczycie króluje złoty Gryf - symbol rodu Branickich.



Po minięciu bramy mamy widok na całe założenie pałacowe, które jest zbudowane na planie podkowy. Znajdujemy się na tzw. dziedzińcu wstępnym. Po jego obu stronach znajdują się fontanny. (Kliknięcie na zdjęciu poniżej pokaże je w większej rozdzielczości)



Idziemy na wprost wybrukowaną aleją ku następnej bramie, za którą zaczyna się dziedziniec paradny. Przed nami główny budynek pałacowy z ładną, barokową fasadą.



Nad głównym wejściem do pałacu znajduje się trójkątny fronton zwieńczony rzeźbą Atlasa dźwigającego glob ziemski. Gdzieś przeczytałem, że będzie go tak długo dźwigał, aż mury uczelni opuści panna cnotliwa.



Zanim wejdziemy na dziedziniec paradny podziwiamy dwie rzeźby Herkulesów, z których jeden walczy ze smokiem, a drugi z hydrą (zdjęcie poniżej).



Główne pałacowe wejście prowadzi nas do Wielkiej Sieni. Zaprojektowana została w XVIII wieku przez architekta Jakuba Fontanę. Bieg reprezentacyjnych schodów podtrzymują dwie rzeźby Atlantów, wyrzeźbione przez wybitnego rzeźbiarza Jana Chryzostoma Redlera.



Na postumencie, przy wejściu na schody, znajduje się rzeźba Rotatora wykonana z białego marmuru genueńskiego.



Z balkonu znajdującego się na pierwszym piętrze budynku możemy zobaczyć ładnie rozplanowane ogrody pałacowe.



Okres wakacyjny sprawił, że przed rektoratem były pustki.



Udało nam się za to wejść do Auli Wielkiej.



Wysokie na dwie kondygnacje pomieszczenie zachwyca ładnym wykończeniem ścian, dużą ilością sztukaterii i barwnymi freskami.



Po obejrzeniu wnętrz przyszła pora na spacer po pałacowych ogrodach. Dzielą się na urządzony w stylu francuskim ogród górny oraz na ogród dolny o typie angielskim.



Część górna ogrodu ma kształt regularnego czworoboku i styka się bezpośrednio z pałacem. Osią kompozycji jest aleja główna, wzdłuż której urządzono osiem dywanów kwiatowych obramowanych strzyżonym bukszpanem.



W letnim słońcu pięknie prezentują się różne gatunki kwiatów,



a ciszę zakłóca tylko szmer ogrodowych fontann.



Na pograniczu ogrodu górnego i dolnego znajduje się niedawno zrekonstruowany Pawilon pod Orłem.



Symbolika tego obiektu mówi, że do leżącego na łożu śmierci Herkulesa przylatuje Jowisz w postaci złotego orła i przynosi mu w dziobie złote jabłko, ofiarując tym samym nieśmiertelność.



Wzdłuż wysypanych kolorowym piaskiem alei ustawione są na postumentach kamienne rzeźby. Pomalowane na biało ładnie komponują się z otaczającą je zielenią.



Tylko 13 z rzeźb to oryginały z czasów, gdy Braniccy tworzyli założenia ogrodowe. Reszta do kopie z lat 50-tych XX wieku.



Większość rzeźb przedstawia postacie mitologiczne.



Są też sfinksy, wazy i amorki.



Główna aleja ogrodu francuskiego.



Widok na pałacowy fronton od strony ogrodu z inicjałami Izabeli Branickiej w środkowym polu. Nad frontonem ulokowano popiersie architekta Stanisława Bukowskiego, który po wojnie kierował odbudową pałacu.



Idziemy teraz w kierunku galerii pałacowej, gdzie znajduje się przejście na dziedziniec paradny.



W widocznym poniżej budynku prawego skrzydła pałacowego znajduje się Muzeum Historii Medycyny i Farmacji.



Warto tam zajrzeć, aby zobaczyć przykładowe wnętrze dawnej apteki wraz z jej wyposażeniem m.in. do sporządzania lekarstw i tabletek.






W czasie I wojny światowej w części pomieszczeń pałacowych znajdował się niemiecki szpital polowy o czym przypomina jedna z ekspozycji muzealnych.



Mogliśmy również obejrzeć wnętrze dawnego gabinetu dentystycznego



oraz pracowni RTG ze starymi aparatami rentgenowskimi.



Teren pałacu Branickich opuszczamy tak, jak tu weszliśmy, przez Bramę Gryfa.



Lokalizacja pałacu.