Pałac Paca w Dowspudzie

Napisałem w tytule Pałac Paca, a właściwie powinienem napisać Pałac Paca i to co z niego zostało. A zostało niewiele. Tylko portyk oraz fragment jednej z wieżyczek pałacowych. No i jeszcze dwie kondygnacje piwnic.



Na przełomie XVIII i XIX wieku Dowspuda należała do majątku hrabiego Ludwika Michała Paca, zagorzałego patrioty, uczestnika kampanii napoleońskiej w stopniu generała. Hrabia stosując sprawdzone na zachodzie, głównie w Anglii, metody gospodarowania dorobił się dużego majątku. Wkrótce staje się znaczącą postacią Królestwa Polskiego. Odwiedza go wielu przedstawicieli magnaterii a także właścicieli ziemskich, chcących poznać tak efektywne metody pracy. To wymagało posiadania należnej jego pozycji rezydencji. Hrabia zatrudnia wiec najlepszych projektantów i w latach 1820-23 buduje w Dowspudzie wspaniały pałac w stylu gotyku angielskiego.

Pałac miał postać dwukondygnacyjnej budowli, która składa się z korpusu głównego z czterema smukłymi wieżyczkami. Nad korpusem głównym wznosiła się nadbudówka zwieńczona attyką i pinaklami, a jego przednią część zdobił mocno wysunięty portyk pełniący rolę podjazdu. Niesłychanie wystawny i kosztowny pałac dowodził bogactwa fundatora i przeszedł do skarbnicy polskich powiedzonek słynnym przysłowiem: "Wart Pac pałaca, a pałac Paca".

To, jak dawniej wyglądał pałac możemy zobaczyć na rycinie w gablocie z opisem jego historii.



Hrabia niezbyt długo cieszył się swoim pałacem. Po upadku powstania listopadowego, w czasie którego był członkiem Rządu Tymczasowego Królestwa Polskiego, musiał uciekać za granicę. Jego dobra rząd carski skonfiskował i przekazał swoim zasłużonym dygnitarzom. Najpierw był we władaniu rosyjskiego generała Sulimy, który zasłużył się w tłumieniu powstania. Następnie dzierżawił go Polak - Horaczko. Kolejnym właścicielem był Sergiusz Karcew, który w 1887 roku, gdy pojawiła się okazja sprzedaży cegły na budowę koszar suwalskich, dokonał rozbiórki pałacu. Przerwał ją po protestach społeczności polskiej, lecz z budynku pozostało niewiele. Sam hrabia, już na emigracji, nadal wspierał działalność polskich towarzystw naukowych i kulturalnych. Zmarł w Turcji w 1835 roku.

Pozostałości pałacu są lokalną atrakcją Suwalszczyzny. Zwłaszcza ładnie prezentuje się zwieńczenie dawnego portyku.



Pinakle zdobiące portyk.



Jedna z zachowanych wieżyczek narożnych zwana Bocianią.



Detale zdobiące podstawę wieży.



Pałacowe fundamenty kryjące dwa poziomy piwnic.



Wschodnia część portyku.



Istnieją plany mające na celu odbudowę pałacu, jest nawet inwestor, który chce się tego podjąć. Czas pokaże, czy uda się je zrealizować. Na razie możemy cieszyć się ładną sylwetką pozostałości pałacu otoczonego drzewostanem dawnego parku pałacowego.



Lokalizacja pałacu.