Katedra w Kamieniu Pomorskim

Katedra w Kamieniu Pomorskim należy do najstarszych świątyń murowanych wzniesionych na Pomorzu Zachodnim. Jej początki sięgają roku 1176 kiedy to po najeździe Duńczyków na Wolin, gród został zniszczony a siedziba biskupstwa przeniesiona do Kamienia Pomorskiego. Budowę pierwszej katedry rozpoczęto zapewne krótko po tej dacie. Fundatorem budowy był książę pomorski Kazimierz I z rodu Gryfitów.

Do końca XIII w. wzniesiono kwadratowe prezbiterium z absydą i transeptem. Prace budowlane kilkakrotnie przerywano z powodu niestabilnej sytuacji politycznej w tej części Pomorza. Po dłuższej przerwie w XIV w. wznowiono budowę i do końca XV w. wzniesiono korpus nawowy oraz dobudowano kapitularz. Kolejna rozbudowa miała miejsce w latach 1847-50, kiedy to wzniesiono wieżę według projektu Ferdinanda von Quast.



Od 1535 r. świątynia znajdowała się w rękach luteranów, co było efektem szerzenia się prądów reformacyjnych na Pomorzu. Protestanci pozostawili świątynię w randze katedry. W 1945 r. ponownie przeszła w ręce kościoła rzymskokatolickiego jako świątynia parafialna. Od 1972 r. pełni funkcję konkatedry archidiecezji kamieńsko-szczecińskiej.

W wyglądzie zewnętrznym katedry wyróżnia się elewacja nawy południowej zwieńczona ażurową attyką, złożoną z trójkątnych szczytów o bogatej dekoracji wykonanej z glazurowanej kształtki.



Katedra została zbudowana na planie krzyża łacińskiego. Złożona jest z prezbiterium zamkniętego wieloboczną absydą, transeptu oraz trójnawowego i trójprzęsłowego korpusu, do którego dostawiona jest wieża.



Prezbiterium świątyni jest oddzielone od transeptu barokową kratą lektorium z 1684 roku. Dolną część lektorium wypełniają cztery obrazy Heinricha Redtela przedstawiające sceny ze Starego Testamentu. Obok ozdobnej kraty ustawiony jest tron arcybiskupi z baldachimem.



Nad lektorium umieszczony jest gotycki krzyż w formie krucyfiksu mistycznego datowany na XV lub początek XVI w. Na krzyżowo-żebrowym sklepieniu prezbiterium znajduje się polichromia z motywami roślinnymi, charakterystyczna dla okresu średniowiecza.



Prezbiterium katedry zamknięte jest pięcioboczną gotycką absydą. Wraz z transeptem stanowi najstarszą część świątyni. Na sklepieniu znajduje się polichromia datowana na XIII lub XIV w., przedstawiająca scenę Ukrzyżowania. Obok ołtarza uwagę zwraca zakratowana wnęka ścienna będąca średniowiecznym tabernakulum.



Gotycki ołtarz główny w formie tryptyku jest datowany na koniec XV lub początek XVI w.. W części centralnej przedstawia scenę Wniebowzięcia Matki Bożej, a na skrzydłach męczeństwo, po lewej św. Jana Chrzciciela, po prawej św. Faustyna.



Na północnej ścianie prezbiterium umieszczono dwa obrazy ze scenami Męki Pańskiej przypisywane autorstwu Łukasza Cranacha Starszego z roku 1527.



Nie ma pewności, czy sam mistrz je malował,



czy powstały w jego warsztacie, pod nadzorem artysty.



Duże wrażenie zrobiła na nas pochodząca z 1682 roku, bogato zdobiona, barokowa ambona.



Zbliżenia pokazują, ile maestrii włożono w jej wykonanie. Na ściankach kosza ambony znajdują się rzeźby czterech ewangelistów i św. Pawła. Balustrada schodów ambony oraz bramka zostały udekorowane obrazami o treści symbolicznej.






Na zaplecku ambony umieszczono krucyfiks na tle panoramy Jerozolimy. Obok ustawiono dwie kariatydy podtrzymujące baldachim ambony ozdobiony medalionami ze scenami ze Starego Testamentu, aniołkami z symbolami Męki Pańskiej oraz, wieńczącą całość, rzeźbą Jana Chrzciciela.



Kolejne dwa zdjęcia pokazują, że nawet drzwi prowadzące na ambonę wykonano z wielkim pietyzmem.



Ozdobny portal nad drzwiami ambony.



Południowa, nowsza nawa boczna ze sklepieniem gwiaździstym.



Na jej zakończeniu znajduje się siedemnastowieczny ołtarz "Ecce Homo", z obrazem Chrystusa przed Piłatem namalowanym przez Heinricha Redtela według sztychu Rembrandta.



Obok, za ozdobną, kutą kratą znajduje się kaplica Lepelów.



W 1945 roku umieszczono w niej obraz Ukrzyżowanego Zbawiciela z Matką Bolesną pod Krzyżem, przywiezionego do Kamienia Pomorskiego po II wojnie światowej przez polskich wysiedleńców. Obraz pochodzi z Brzozdowiec, pow. Złoczów w archidiecezji lwowskiej. W XVI w. słynął on już łaskami, a w roku 1746 został uznany przez arcybiskupa lwowskiego M.I. Wyżyckiego za cudowny.



Stare stalle datowane na XIII wiek.



Po drugiej stronie kościoła, w transepcie północnym znajduje się się baptysterium z wczesnogotycką chrzcielnicą. Chrzcielnicę otacza bogato zdobiona, barokowa krata kurtynowa z 1685 roku.



Pora zaprezentować najbardziej znany obiekt we wnętrzu katedry, barokowe organy pochodzące z XVII wieku.



Zanim je przedstawię bliżej, może warto posłuchać ich brzmienia w mistrzowskim wykonaniu prof. Henryka Jana Batora.

  (włącz/wyłącz muzykę)

Organy katedralne w Kamieniu Pomorskim zostały ufundowane w 1669 roku przez ostatniego luterańskiego biskupa kamieńskiego, księcia Ernesta Bogusława de Croya. Ich twórcami byli: Friedrich Breyer, który zaprojektował organy i rozpoczął ich budowę, oraz Michael Berigiel, który dokończył budowę. Uwagę zwraca bogato zdobiony rzeźbami i polichromiami prospekt organowy. wysławiającymi zarówno Boga, jak i fundatora (jego wizerunek i inicjały umieszczone zostały w dolnej części empory organowej).

Prospekt organowy został ozdobiony jedenastoma pełnoplastycznymi rzeźbami przedstawiającymi: Archanioła Michała, króla Dawida z harfą, Saula z lirą, św. Ottona z Bambergu, Ernesta Bogusława de Croy, anioła grającego na skrzypcach, anioła grającego na violi, Jana Chrzciciela, trzy niewiasty, z których jedna śpiewa, druga gra na kotłach, a trzecia na cymbałach.

Dopiero zbliżenia pozwalają dostrzec całe piękno tego instrumentu.















Wysoka klasa instrumentu zadecydowała o wyborze Kamienia Pomorskiego na miejsce międzynarodowych festiwali muzyki organowej, które organizowane są coroczne od 1965 roku.

Katedra, jako jedyna w Polsce posiada wirydarz wybudowany na przełomie XIII i XV wieku. Zwykle występuje w klasztorach, gdzie służy jako miejsce medytacji. Tutaj raczej pozwala na spokojne przygotowanie się do nabożeństw.



Miejsce sprzyja kontemplacji.



Otoczony krużgankami dziedziniec wirydarza porasta egzotyczna roślinność.



W jego centralnym punkcie znajduje się romańska chrzcielnica z XII wieku.



Kończymy wizytę w katedrze. Na pewno jest warta zobaczenia, a za swoje znaczenie została wpisana na listę Pomników Historii.

Lokalizacja katedry.