Zamek w Kwidzynie

Zamek w Kwidzynie został wzniesiony w pierwszej połowie XIV wieku jako siedziba kapituły pomezańskiej, czyli duchownego kolegium współpracującego z biskupem diecezji pomezańskiej. Jego forma i styl nawiązywały do budowli zakonu krzyżackiego, z którymi kapituła pozostawała w bliskich związkach. Budowę zamku rozpoczęto około 1320 roku, a zakończono po kilkudziesięciu latach. Zamek wzniesiono z czerwonej cegły w stylu gotyckim, na planie zbliżonym do kwadratu, z czterema skrzydłami i wewnętrznym dziedzińcem. W jego bezpośrednim sąsiedztwie stanęła katedra św. Jana Ewangelisty, będąca kościołem biskupim diecezji pomezańskiej. Obie budowle tworzyły wspólny kompleks, stanowiący zarówno centrum administracyjne, jak i duchowe regionu.



Najbardziej charakterystycznym elementem zamku jest gdanisko - wieża ustępowa (latryna), połączona z zamkiem długim, arkadowym mostem. Pełniła ono funkcję zarówno sanitarną, jak i obronną, a dzięki temu, że zachowała się w doskonałemu stanie, stanowi dziś jeden z najcenniejszych przykładów średniowiecznej architektury tego typu w Europie.



Wnętrze zamku było funkcjonalnie podzielone. Parter mieścił pomieszczenia gospodarcze - kuchnię, piekarnię, browar i magazyny. Na pierwszym piętrze znajdowały się pomieszczenia reprezentacyjne, takie jak refektarz, czyli jadalnia kanoników, kapitularz, w którym odbywały się narady i posiedzenia kapituły oraz skarbiec i archiwum. Na drugim piętrze umieszczono cele mieszkalne kanoników, ogrzewane kaflowymi piecami i połączone galeriami z krużgankami wokół dziedzińca.

Cały zamek otaczał mur obronny z wieżami i fosą, a do środka prowadziła brama od strony przedzamcza, gdzie znajdowały się zabudowania gospodarcze. Wnętrza zdobiły gotyckie sklepienia krzyżowo-żebrowe oraz ceglane detale architektoniczne, z których część zachowała się do dziś.



Po sekularyzacji Prus w 1525 roku, gdy państwo zakonne przekształciło się w świeckie Prusy Książęce, zamek utracił swoje pierwotne funkcje. Kapituła została rozwiązana, a budowla służyła kolejno jako siedziba sądu, więzienie i szkoła. W XVIII wieku obiekt zaczął popadać w ruinę, lecz w XIX wieku został częściowo odrestaurowany w duchu romantycznego zainteresowania średniowieczem.

Po II wojnie światowej zamek został odbudowany i przeznaczony na cele muzealne. Dziś mieści się w nim Muzeum Zamkowe w Kwidzynie, będące oddziałem Muzeum Zamkowego w Malborku. Wystawy prezentują historię regionu, kulturę ludową Powiśla, sztukę sakralną oraz rekonstrukcje średniowiecznych wnętrz.



Zwiedzanie zamku zaczęliśmy od jego piwnic, gdzie znajdowały się wystawy czasowe poświęcone m.in. wyrobom artystycznym ze szkła.



W innej części podziemi urządzono ekspozycję związaną z pochówkiem ludzi w dawnych czasach.



Następnie przechodzimy do odrestaurowanych pomieszczeń, gdzie poznajemy historię zamku i kapituły pomezańskiej.



Na obrazach i ilustracjach możemy zobaczyć, jak się zmieniał wygląd zamku na przestrzeni wieków.



W innej sali znajdowała się ciekawa wystawa prezentująca rozwój scyzoryków, od dawnych, prostych egzemplarzy, po współczesne, z wieloma funkcjami, używanych w survivalu.



Równie ciekawie prezentowały się dawne skrzynie podróżne.



Zbudowany na planie kwadratu zamek posiadał wewnętrzny krużganek. Pod koniec XVIII wieku zamek częściowo rozebrano i do dzisiaj pozostałości krużganku możemy zobaczyć tylko w dawnym skrzydle północnym i zachodnim.



Na końcu jednego z nich znadują się najstarsze drzwi na zamku datowane na rok 1612.



Jednym z zachowanych pomieszczeń zakonnych jest kapitularz zimowy z ładnym sklepieniem gwiaździstym.






Pora zobaczyć najbardziej charakterystyczną część zamku w Kwidzynie, jego gdanisko. Jest ono połączone z południowym skrzydłem zamku długim, pięcioarkadowym mostem, który znajduje się nad dawną fosą. Obecnie w tym pokrytym dachem moście znajduje się wystawa etnograficzna prezentująca eksponaty pochodzące z okolic Kwidzynia.









Samo gdanisko ma postać wysokiej na ok 40 m wieży z pomieszczeniem o wysokości 3,5 m i otworem pośrodku. W średniowieczu istniała tutaj latryna, gdzie mogli załatwić swoje potrzeby fizjologiczne mieszkańcy zamku.



Wracamy jeszcze na teren zamku, by na drugim jego piętrze zobaczyć ekspozycję poświęconą przyrodzie doliny Dolnej Wisły i okolic Kwidzyna. Można tu zobaczyć preparaty zwierząt, modele roślin, dioramy i tablice edukacyjne przedstawiające bogactwo lokalnej fauny i flory.









Zwiedzanie zamku kończymy na jego dawnym wewnętrznym dziedzińcu.



Po częściowej rozbiórce zamku ma on teraz charakter otwarty. Ładnie widać zachowany układ krużganka z maswerkowymi oknami.



Na dziedzińcu możemy jeszcze zobaczyć dwie ciężkie francuskie armaty polowe z 1861 i 1863 roku, wyprodukowane w belgijskim Liège. Zostały tutaj postawione na pamiątkę walk toczonych w okolicy miedzy Francuzami i Prusakami, zakończone zwycięstwem Prus.



Widok na gdanisko i most arkadowy.



Dzięki swojej historii, wyjątkowej architekturze i doskonałemu stanowi zachowania, zamek w Kwidzynie jest jednym z najważniejszych zabytków gotyckich w Polsce i fascynującym świadectwem średniowiecznej kultury Warmii i Prus.

Lokalizacja zamku